KRAPAFLÓÐVARNIR Á ESKIFIRÐI – HLÍÐARENDAÁ

KRAPAFLÓÐVARNIR Á ESKIFIRÐI – HLÍÐARENDAÁ

  • Heiti verks: Krapaflóðvarnir á Eskifirði – Hlíðarendaá
  • Hönnuðir: Aðalheiður E. Kristjánsdóttir & Þórhildur Þórhallsdóttir
  • Verkkaupi: Fjarðabyggð
  • Framkvæmdaraðili: Héraðsverk ehf.
  • Hannað: 2014-2015
  • Framkvæmt: 2015-2016 (lagfæringar 2017-2018)
  • Sveitarfélag: Fjarðarbyggð
  • Samstarfsaðilar: Efla verkfræðistofa
    Hægt er að sjá pdf. útgáfu af grunnmynd hér Grunnmynd – Hlíðarendaá

    Framkvæmdasvæði / Construction area: 8700 m2
    Lengd leiðigarðs / Length of deflecting wall: 120 m
    Mesta hæð leiðigarðs / Max height of deflecting wall: 3,6 m
    Lagfæring á árfarvegi / Improvment of river channels: 230 m
    Breidd árfarvegs / Width of river channel: 5 m
    Dýpkun árfarvegs / Deepening of river channel: 0-3,5 m
    Uppgræðslusvæði / Revegetation area: 5400 m2
     


    Stefna stjórnvalda og markmið:
    (English below)
    Frá upphafi 20. aldar hafa 210 látist í snjóflóðum og skriðuföllum á Íslandi, þar af 170 í snjóflóðum. Flest þessara flóða féllu í sjávarbyggðum sem byggst hafa upp í þröngum fjörðum við brattar fjallshlíðar. Í kjölfar mannskæðra snjóflóða sem féllu í Súðavík og á Flateyri 1995 og urðu 34 manns að bana, mörkuðu stjórnvöld stefnu um skipulagt áhættumat á hættusvæðum víðsvegar um landið og í kjölfarið markvissa uppbyggingu snjóflóðavarna.
    Samkvæmt hættumati fyrir Fjarðabyggð, sem samþykkt var 2002, eru fimm svæði þar sem hættusvæði C er afmarkað í þéttbýlinu við Eskifjörð. Afmarkast þau af farvegum ánna Bleiksár, Grjótár, Lambeyrarár, Ljósár og Hlíðarendaár og taka til næsta nágrennis þeirra. Ofanflóð á þessum svæðum einkennast nær eingöngu af vatns-, aur- og krapaflóðum og er umfang slíkra flóða ráðandi fyrir ákvörðun um stærð varnargarða.  Markmið með byggingu varnarmannvirkja við árfarvegi  er að minnka hættusvæði C þannig að ekkert íbúðarhúsnæði á Eskifirði verði innan þess hættusvæðis. Þrátt fyrir að varnarvirkin dragi mikið úr áhættu vegna ofanflóða munu hættusvæði B og A áfram ná til stórs hluta byggðarinnar. Nauðsynlegt er að draga úr þeirri hættu með eftirliti og viðbúnaði þegar hætta er talin á ofanflóðum.

    Framkvæmdasaga:
    Framkvæmdin fólst í gerð ofanflóðavarna í og við farveg Hlíðarendaár á Eskifirði. Framkvæmdir hófust í júlí 2015 og í september 2016. Í maí 2017 varð mannvirkið fyrir nokkru tjóni vegna flóðs í Hlíðarendaá. Unnið var við lagfæringar sumarið 2017 og sumarið 2018. Að framkvæmdum loknum munu varnarvirkin stýra krapaflóðum um afmarkaða rás í gegnum bæinn, framhjá íbúðarhúsum og stystu leið niður í sjó.

    Mannvirki og umhverfi:
    Ofanflóðavarnir vegna aur-og skriðufalla felast aðallega í að leiða hugsanleg vatnsflóð og skriðuföll í styrktan farveg með því að breikka og dýpka farvegi sem skriður leita í og stýra þeim enn frekar með byggingu leiðiveggja/leiðigarða.
    Farvegur Hlíðarendaár var færður til, breikkaður og dýpkaður á 230 m lkafla. Eftir framkvæmdir er botn árfarvegarins 5 m breiður. Bakkar farvegarins voru styrktir með allt að 3,0 m háum grjóthleðslum með bröttum fláum. Grjót til hleðslunnar var fengið með skeringum, sótt í farveg Grjótár eða fengið úr  námum. Austan við farveginn var steyptur 120 m langur leiðiveggur sem teygir sig niður undir efstu hús við Svínaskálahlíð. Leiðiveggurinn er 3,6 m hár og með langhalla að jafnaði 25%. Á Strandgötu var byggð ný brú í stað þeirrar eldri sem tekur við meira vatnsmagni og hliðar farvegarins hlaðnar grjóti niður að sjó.
    Þar sem árfarvegir liggja í gegnum byggð er áhersla lögð á mótvægisaðgerðir sem laga framkvæmdir eins vel og unnt er að náttúrulegu umhverfi og nýta þá möguleika sem gefast til þess að bæta umhverfið s.s. til útivistar.
    Landmótun og yfirborðsfrágangur fólst í mótun svæða við skurðbakka og leiðivegg. Gerðir voru nýir göngustígar með lýsingu og nýr áningastaður í brekkunni.  Yfir farveginn var byggð ný göngubrú sem tengir saman stíga sitt hvoru megin árinnar. Röskuð svæði voru jöfnuð, þakin gróðurlagi og þökulögð. Gróðursett var í framkvæmdasvæðið, tré og runnar meðfram stígum og skógarplöntur ofar í brekkunni.

    Government policy and goals:
    Snow avalanches and landslides have killed 210 people in Iceland since the beginning of the 20th century, 170 people have lost their lives in snow avalanches alone. Many of these avalanches and landslides have fallen on coastal villages that are located below steep slopes in narrow fjords.
    After 34 people lost their lives in snow avalanches that hit the villages  of Súðavík and Flateyri in the Westfjords of NW Iceland in 1995, the Icelandic government decided to make a systematic risk assessment for settled areas in the country.
    The purpose of protection measures against snow avalanches and landslides is to ensure as far as possible the safety of people in endangered areas.
    According to the hazard assessment for the community of Fjarðabyggð, which was officially attested by the Minister for the Environment in 2002, there are five main hazardous areas with category C hazard zones in Eskifjörður. This implies that protection measures for residential buildings in these areas are required. The hazard areas in Eskifjörður are mainly threatened by slushflows and torrents in the paths of the rivers and brooks that flow through the settlement, Bleiksá, Grjótá, Lambeyrará, Ljósá and Hlíðarendaá, and in their immediate neighbourhood. The purpose of the protection measures is to prevent slushflows and torrents to break out of their paths and into the settled area and guide them into the ocean or into uninhabited areas in the lowland. The protection measures reduce but do not eliminate the treat caused by the slushflows and the torrents and a substantial part of the settlements will be located within hazard zones B and A after their construction. It remains necessary to deal with this rest risk by monitoring and preparedness to evacuate endangered buildings during impending hazard.

    Construction history:
    The construction of protection measures for the path of Hlíðarendaá river started in July 2014 and was completed in the summer of 2018. The constructions suffered some damage in May 2017 due to a flood in Hlíðarendaá and repairs were made in 2017 and 2018. The purpose of the measures is to guide slushflows and torrents in a confined path through the settlement away from neighbouring buildings and into the sea.

    The defence structures and their surroundings 
    The protection measures along Hlíðarendaá are designed to confine slushflow and torrents to their natural paths by deepening and widening the flow channels and additionally by constructing deflecting dams or walls along the banks.
    The river channel was deepened by up to 3.5 m along a 230-m long and 5-m wide section. The banks are protectect from erosion with steep sides of blasted rock. A 120-m-long deflecting wall of reinfoced concrete  was built east of the river above Svínaskálahlíð to guide extreme floods along the path. The wall is up to 3.6 m high and constructed with a 25° slope on average along the channel. A new bridge with a greater capacity was built over the river at Strandgata and both river banks were strengthened by blasted rocks from the bridge to the sea.
    The landscaping of the constructions is intended to soften their visual impact and give the structures an alternative purpose for improving the environment and provide opportunities for outdoors activities. The landscaping effort included  construction of dry walls, revegetation, hiking paths with outdoors lighting, a hiking bridge and a resting place, in addition to several other measures to improve the environment.